من و کليه هاي شما

دخانيات باعث کاهش سطح کلسترول خوب( HDL)، افزايش فشارخون، کاهش ميزان اکسيژن در جريان خون و ايجاد لخته به راحتي در رگ هاي خوني کوچک قلب و مغز مي شود. از طرف ديگر باعث بدتر شدن بيماري کليوي مي شوند.
بيماري قلبي از مشکلات شايعي است که افراد مبتلا به بيماري هاي کليوي با آن روبرو هستند. اگرچه طي 30 سال گذشته ابتلاء به اين بيماري رو به کاهش است( در کشورهاي توسعه يافته مانند آمريکا)، اما در بيماران مبتلا به بيماري مزمن کليوي متأسفانه هيچ گونه کاهشي در شانس ابتلا به حمله ي قلبي يا نارسايي قلبي ديده نشده است. افراد مبتلا به ديابت، فشارخون بالا، سطح کلسترول بالا، افزايش وزن، افرادي که سيگار مصرف مي کنند، افرادي که در اشخاص نزديک خانواده ي خود سابقه ي حمله ي قلبي و يا سابقه ي ابتلاء به بيماري هاي قلبي وجود داشته باشد، در معرض بيشترين خطر براي بروز بيماري هاي قلبي هستند.
شايع ترين علت بيماري قلبي، سخت شدن رگ هاي خوني مي باشد. اين اتفاق از زماني شروع مي شود که چربي ها در رگ هاي خوني تجمع مي يابند؛ امکان دارد تجمع اين چربي ها از دوران جواني شروع شود. حتي در افراد بدون بيماري هاي کليوي، با گذشت زمان کلسيم نيز به اين تجمع چربي اضافه مي شود و پلاک هايي را ايجاد مي کنند که قادر هستند سرخ رگ هاي کوچک در اندام هايي مانند قلب، مغز و کليه را مسدود کنند. البته عوامل بسياري در ايجاد سختي عروق ( اترواسکلروز) دخالت دارند. در اينجا به بعضي از عوامل خطر براي بروز اترواسکلروز بيماري قلبي در بيماران مبتلا به بيماري مزمن کليوي و شيوه هاي پيشگيري از آن ها مي پردازيم.
فشارخون بالا يکي از شناخته شده ترين عوامل مؤثر در بروز حمله قلبي و سکته ي مغزي مي باشد. معمولاً فشار خون را با دو عدد گزارش مي کنند، عدد فوقاني( خط کسر) فشار خون سيستوليک و رقمي که پايين قرار مي گيرد فشار خون دياستوليک مي باشد. افزايش هر دو فشار خون خطر ابتلاء را افزايش مي دهند، به ويژه در افرادي که سيگار مصرف مي کنند و يا مبتلا به ديابت هستند و يا اين که سطح کلسترول بالايي دارند.
فشارخون 130/85 ميلي متر جيوه، طبيعي و براي بيماران کمتر از 65 سال مناسب مي باشد، در فشارخون 140/90 ميلي متر جيوه شانس سکته ي مغزي خيلي بيشتر از احتمال حمله ي قلبي مي باشد. بيماراني که پروتئين در ادرارشان دفع مي شود و يا کاهش عملکرد کليه دارند، به نظر مي رسد اين سطح فشار خون ميزان آسيب رساني به کليه ها را که از پيش مبتلا به بيماري کليوي بوده اند، دچار تغييرات چشمگيري کند.
راه هاي فراواني براي کاهش فشارخون بدون استفاده کردن از دارو وجود دارد. يک رژيم غذايي کم نمک، ترک سيگار، کاهش وزن و ورزش، البته به ياد داشته باشيد بيشتر افراد براي پايين نگه داشتن فشار خون در حد طبيعي که منجر به کاهش احتمال بروز بيماري هاي قلبي شود و کليه ها نيز محافظت شوند، نياز به مصرف دارو دارند.
به طور متوسط تعداد زيادي از افراد با فشارخون بالا براي کنترل فشار خون نياز به مصرف سه تا چهار نوع دارو دارند.
چربي موجود در جريان خون ( ليپيدها)، منجر به سخت شدن سرخرگ ها( اترواسکلروز) مي شوند. اين چربي ها تحت عنوان کلسترول و تريگليسريد ناميده مي شوند. هر دو نوع اين چربي ها براي بدن ضروري هستند و به سلول هاي بدن کمک مي کنند تا به صورت طبيعي فعاليت داشته باشند و به زبان ساده تر در تأمين سوخت موردنياز بدن کمک مي کنند. تنها در صورتي که ميزان اين چربي ها از حد مجاز افزايش يابد منجر به سختي سرخرگ ها و به عبارتي گرفتگي و يا انسداد عروق مي شوند. اغلب پزشکان با بررسي سطح کلسترول خون آن را به عنوان يک مشخصه براي شانس بروز بيماري هاي قلبي در نظر مي گيرند. کلسترول از دو بخش عمده تحت عنوان چربي خوب( HDL) و چربي بد( LDL) تشکيل شده است. بسته به وجود تعداد عوامل خطر ديگر در بروز بيماري هاي قلبي- عروقي بهتر آن است که ميزان کلسترول موردنظر تا 200 ميلي گرم در دسي ليتر نگه داشته شود. همين ميزان براي تري گليسيريد در اين افراد نيز قابل قبول است.
پايين نگه داشتن ميزان کلسترول به خصوص کلسترول بد (LDL)، شانس بروز بيماري هاي قلبي- عروقي را کاهش مي دهد. افرادي که کلسترول خون بالايي دارند بايد در نظر داشته باشند که عادت هاي غذايي خود را به صورت اجتناب از مصرف غذاهاي چرب و ساير مواد غذايي که حاوي مقادير بالايي از کلسترول هستند، مانند گوشت قرمز، مواد لبني پرچرب و ... تغيير دهند. رژيم غذايي به تنهايي فقط ميزان اندکي از چربي خون بالا را کاهش مي دهد. بنابراين براي کاهش سطوح بسيار بالايي از کلسترول نياز به مصرف داروهاي مخصوص مي باشد. اگرچه اين داروها بسيار مؤثر هستند، اما مي توانند سبب بروز يک سري عوارض جانبي در بيمار شوند و يا با ساير داروهاي مصرفي بيمار مبتلا به بيماري هاي کليوي تداخل دارويي ايجاد کنند به همين علت پزشکان به طور مرتب بيمار را تحت نظر مي گيرند.
تري گليسيريد نيز نوعي چربي است که به صورت طبيعي در خون يافت مي شود. زماني که سطح آن به طور غيرطبيعي افزايش پيدا کند مي تواند عامل خطري در بروز سختي عروق باشد. کاهش مقدار مصرفي قند رژيم غذايي ممکن است در کاهش سطح تري گليسيريد تأثير داشته باشد. به خاطر داشته باشيد که داروهايي نيز براي اين منظور وجود دارند.
مصرف دخانيات از خطرناک ترين عوامل خطر در بروز سختي سرخرگ ها مي باشد. دخانيات باعث کاهش سطح کلسترول خوب( HDL)، افزايش فشارخون، کاهش ميزان اکسيژن در جريان خون و ايجاد لخته به راحتي در رگ هاي خوني کوچک قلب و مغز مي شود. مصرف سيگار( دخانيات) مي تواند باعث حمله ي قلبي و مرگ ناگهاني شود. مخصوصاً در بيماراني که سابقه ي مشکلات قلبي- عروقي داشته اند. از طرف ديگر باعث بدتر شدن بيماري کليوي مي شوند. ترک مصرف دخانيات مهم ترين راه براي کاهش بروز سکته هاي مغزي و حمله ي قلبي مي باشد. حتي در افرادي که در گذشته به ميزان فراوان سيگار مصرف مي کرده اند صرف نظر از مدت زمان و ميزان مصرف دخانيات در گذشته با ترک آن شانس بروز حمله ي قلبي به نصف مي رسد.
ديابت شيرين يا همان ديابت قندي نيز يک عامل بسيار مؤثر در ايجاد سختي سرخرگ ها مي باشد. ديابت باعث انسداد در عروق کوچک در کليه ها، قلب، مغز و چشم ها مي شود. اين بيماري همچنين شايع ترين عامل در ايجاد نارسايي کليوي مي باشد. بنابراين توجه داشته باشيد افزايش ميزان قند خون با نقصان در عملکرد کليه ها، حمله هاي قلبي، سکته مغزي و کور شدن همراه است.
ديابت در بالغين اغلب با افزايش وزن همراه است، که با کاهش وزن بر اساس يک رژيم غذايي بسيار دقيق و ورزش مي توان شانس بروز بيماري هاي قلبي را کاهش داده و بدين وسيله مي توان ديابت را نيز کنترل کرد. جهت دستيابي به بهترين راه براي کنترل قند خون، ممکن است بيماران ديابتي نياز به مصرف دارو به صورت خوراکي و يا تزريق انسولين داشته باشد. آن چه که مهم است بعضي از داروهاي ضد ديابت براي بيماران با مشکلات کليوي مناسب نمي باشند. علت آن است که اين داروها منجر به تجمع اسيد در جريان خون مي شوند. پزشکاني که با بيماران کليوي سر و کار دارند از تجويز اين گونه داروها اجتناب مي کنند.
هموسيستئين( نوعي اسيد آمينه که در پروتئين يافت مي شود) به طور طبيعي در جريان خون يافت مي شود. سطح اين اسيد آمينه در بيماران مبتلا به بيماري هاي مزمن کليوي بالا رفته و منجر به سختي سرخرگ ها مي شود. سطح خوني هموسيستئين را مي توان با مصرف دوزهاي بالايي از اسيد فوليک و ساير ويتامين هاي B کاهش داد. اما هنوز پزشکان کاملاً به اين مسأله که مصرف ويتامين هاي ذکر شده شانس حمله هاي قلبي و سکته ي مغزي را کاهش مي دهند. اطمينان ندارند.
بيماران مبتلا به مشکلات کليوي در معرض خطر بالايي از سختي سرخرگ ها و در نتيجه حمله هاي قلبي، نارسايي قلبي و سکته هاي مغزي قرار دارند. عوامل مختلفي در اين امر دخالت دارند. به نکات زير براي پيشگيري از بروز اترواسکلروز( سختي سرخرگ ها) توجه کنيد. تصور مي شود اين شيوه هاي پيشگيري در بيماران کليوي بسيار مؤثر هستند.
1- کنترل فشار خون
2- ترک مصرف دخانيات
3- کاهش کلسترول و تري گليسريد
4- کاهش وزن
5- رژيم غذايي مناسب
6- ورزش
منبع: بانو، شماره 28.